در شرایط استرس زا کنار کودکمان بمانیم
مقدمه:
کودکان در بسیاری از موقعیت‌های ناآشنا یا دشوار زندگی، دچار استرس و اضطراب می‌شوند. برخلاف بزرگسالان، آن‌ها هنوز توانایی کنترل کامل احساسات خود را ندارند و اغلب به والدین خود پناه می‌آورند. در این مقاله درباره رفتار درست والدین در شرایط استرس‌زای کودک صحبت می‌کنیم و توضیح می‌دهیم چرا حضور آرام والد، مهم‌ترین عامل کاهش اضطراب کودک است.
چرا کودک در شرایط استرس‌زا وابسته‌تر می‌شود؟
در شرایطی مانند تغییر خانه، شروع مدرسه، تولد خواهر یا برادر جدید یا حتی دعوای والدین، کودکان دچار احساس ناامنی می‌شوند. سیستم روانی آن‌ها هنوز رشد کامل نیافته و در چنین شرایطی نیاز دارند تا به پناهگاهی امن یعنی والدین خود پناه ببرند. این نوع وابستگی نه تنها طبیعی، بلکه سالم است.
چه واکنشی نشان دهیم وقتی کودک به ما می‌چسبد؟
زمانی که کودک در جمع یا محیط جدید به والدین می‌چسبد یا حاضر نیست از آن‌ها جدا شود، نباید با تندی یا فشار او را از خود دور کنیم. گفتن جملاتی مثل «الان وقتش نیست»، «برو کنار» یا حتی حرکات دستی برای جدا کردن او، آسیب روانی بیشتری وارد می‌کند. بهتر است با آرامش به او اجازه بدهیم در کنارمان باشد، او را لمس کنیم و بگوییم:
«می‌تونی تا هر وقت خواستی کنارم بمونی. من اینجام.»
همراهی والد چگونه استرس کودک را کاهش می‌دهد؟
حضور والد در لحظه، آرامش صدا، تماس فیزیکی ایمن، و جملات اطمینان‌بخش، نقش حیاتی در کاهش ترس کودک دارد. حتی در سنین بالاتر، کودکان به حضور والد به‌عنوان نشانه‌ای از امنیت نیاز دارند. این حضور، ذهن کودک را از موقعیت تهدیدآمیز جدا می‌کند و باعث بازسازی احساس کنترل می‌شود.
نمونه‌هایی از موقعیت‌های رایج استرس‌زا برای کودک
- تغییر محل زندگی یا مدرسه
- تولد فرزند جدید
- جدایی یا اختلاف میان والدین
- بیماری یا بستری شدن یکی از اعضای خانواده
- مواجهه با غریبه‌ها یا محیط‌های جدید
چگونه رفتار درست را تمرین کنیم؟
- پیش‌بینی شرایط استرس‌زا و صحبت با کودک قبل از وقوع آن
- حفظ آرامش خود والد (استرس والد به کودک منتقل می‌شود)
- بیان جملات حمایت‌کننده و توجه به زبان بدن کودک
- در آغوش گرفتن، لمس ایمن، و تماس چشمی مداوم
- تکرار این جمله ساده ولی مؤثر: «من کنارتم.»
جمع‌بندی:
کودک در شرایط بحرانی، نیازی به نصیحت ندارد؛ او به حضور، سکوت و حمایت نیاز دارد. در این لحظات، والد آرام و در دسترس می‌تواند تفاوت بزرگی در سلامت روان آینده فرزندش ایجاد کند. این همراهی، پایه‌ای برای احساس امنیت و رشد هیجانی سالم در کودکی و بزرگسالی خواهد بود.
