پذیرش مسئولیت یکی از مهارت‌های اساسی زندگی است که بهتر است از کودکی آموزش داده شود. کودکی که مسئولیت کارهای خود را بر عهده می‌گیرد، در آینده فردی مستقل‌تر، منظم‌تر و موفق‌تر خواهد بود. این مهارت به کودک می‌آموزد که اعمال و تصمیماتش بر دیگران تأثیر دارد و باید پاسخگوی آن‌ها باشد.
آموزش مسئولیت‌پذیری در دوران کودکی پایه‌های مهمی برای شکل‌گیری شخصیت فردی و اجتماعی کودک فراهم می‌کند. کودک مسئولیت‌پذیر می‌داند که برای دستیابی به خواسته‌هایش باید تلاش کند و نقش خود را در خانواده و جامعه ایفا کند. این موضوع همچنین رابطه مستقیمی با افزایش اعتماد به نفس، رشد هیجانی، و مهارت‌های حل مسئله دارد.
برخی از موانع رایج شامل موارد زیر است:
برای مثال اگر از کودکی خواسته شود اتاقش را مرتب کند ولی هر بار مادر این کار را انجام دهد، کودک به مرور متوجه خواهد شد که مسئولیت‌پذیری ضرورتی ندارد.
از کودکان خردسال بخواهید اسباب‌بازی‌هایشان را جمع کنند یا لیوان خود را پس از نوشیدن در سینک قرار دهند.
یاد دادن مهارت‌های جدید نیازمند تمرین، تشویق و تکرار است. مثلاً در تا کردن لباس‌ها، اول فقط لباس‌های خودش را به او بسپارید.
به کودکان حق انتخاب بدهید، حتی در مسائل کوچک مانند انتخاب لباس یا خوراکی، تا حس مالکیت نسبت به کارها در آن‌ها شکل بگیرد.
وقتی کودک وظیفه‌ای را خوب انجام داد، با جملات ساده مثل "آفرین که اتاقت را جمع کردی" او را تشویق کنید.
گاهی کودک هنگام انجام مسئولیت‌ها، غر می‌زند یا مقاومت می‌کند. این رفتار بخشی از فرآیند رشد اوست. در این مواقع:
از واکنش شدید پرهیز کنید.
برایش توضیح دهید چرا انجام این کار مهم است.
گاهی بی‌توجهی بهترین پاسخ به غر زدن است.
مثلاً وقتی کودک هنگام تا کردن لباس‌ها غر می‌زند، با آرامش به کار خود ادامه دهید، چون قبلاً وظایفش را برایش توضیح داده‌اید.
در برخی موارد، رفتارهای کودک به گونه‌ای است که والدین به تنهایی از پس اصلاح آن برنمی‌آیند. مراجعه به یک مرکز مشاوره تخصصی یا شرکت در کارگاه روانشناسی کودک، می‌تواند بسیار مؤثر باشد. این مراکز با ارائه روش‌های علمی، والدین را در مسیر تربیت بهتر یاری می‌کنند.
مسئولیت‌پذیری مهارتی است که باید آن را با حوصله و برنامه‌ریزی به کودکان آموخت. نقش والدین، الگوسازی و فراهم کردن شرایط مناسب برای تمرین این مهارت است. از کارهای ساده روزمره شروع کنید و با تشویق و همراهی، کودک را برای ورود به دنیای بزرگسالی آماده نمایید.
